SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 502 >>

DEVAM: 28. Ezanın Nasıl Okunacağı

 

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ حَدَّثَنَا عَفَّانُ وَسَعِيدُ بْنُ عَامِرٍ وَحَجَّاجٌ وَالْمَعْنَى وَاحِدٌ قَالُوا حَدَّثَنَا هَمَّامٌ حَدَّثَنَا عَامِرٌ الْأَحْوَلُ حَدَّثَنِي مَكْحُولٌ أَنَّ ابْنَ مُحَيْرِيزٍ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا مَحْذُورَةَ حَدَّثَهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَّمَهُ الْأَذَانَ تِسْعَ عَشْرَةَ كَلِمَةً وَالْإِقَامَةَ سَبْعَ عَشْرَةَ كَلِمَةً الْأَذَانُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَالْإِقَامَةُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الصَّلَاةِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ قَدْ قَامَتْ الصَّلَاةُ قَدْ قَامَتْ الصَّلَاةُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ كَذَا فِي كِتَابِهِ فِي حَدِيثِ أَبِي مَحْذُورَةَ

 

İbn Muhayrîz'în Ebu Mahzure'den naklettiğine göre: "Nebiyy-i Ekrem (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ebu Mahzure'ye ezan'ı on dokuz kelime, ikameti de on yedi kelime (olarak) öğretmiştir. Ezan (şu kelimelerden meydana gelir):

 

ALLAHU EKBER, ALLAHU EKBER, ALLAHU EKBER, ALLAHU EKBER

EŞHEDU EN LA İLAHE İLLALLAH EŞHEDU EN LA İLAHE İLLALLAH

EŞHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULLAH  EŞHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULLAH

EŞHEDU EN LA İLAHE İLLALLAH EŞHEDU EN LA İLAHE İLLALLAH

EŞHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULLAH  EŞHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULLAH

HAYYA ALE'S-SELAH  HAYYA ALE'S-SELAH

HAYYA ALE'L-FELAH  HAYYA ALE'L-FELAH

ALLAHU EKBER  ALLAHU EKBER

LA İLAHE İLLALLAH

 

İkamet de,(şöyledir):

 

ALLAHU EKBER, ALLAHU EKBER, ALLAHU EKBER, ALLAHU EKBER

EŞHEHU EN LA İLAHE İLLALLAH, EŞHEHU EN LA İLAHE İLLALLAH

EŞHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULLAH, EŞHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULLAH

HAYYA ALE'S-SELAH, HAYYA ALE'S-SELAH

HAYYA ALE'L-FELAH, HAYYA ALE'L-FELAH

KAD KAMETU'S-SALAT, KAD KAMETU'S-SALAT

ALLAHU EKBER, ALLAHU EKBER

LA İLAHE İLLALLAH

 

Hemram'ın kitabındaki (rivayet) de (bu) Ebu Mahzure hadisindeki gibidir.

 

 

Diğer tahric: Nesai, ezan; İbn Mace, ezan

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis-i şerifte, yukarıdaki tercemede görüldüğü gibi ezan lafızlarının ondokuz, ikamet lafızlarının da onyedi olduğu beyan edilmektedir. Nitekim Şafiî uleması ve onların dışında bazı alimler bu hadis-i şerife bakarak ezan kelimelerinin ondokuz kelime olduğuna hükmet­mişlerdir.

 

Ebu Hanife, İmam Sevrî ve Ahmed b. Hanbel ise, ezan kelimelerinin onbeş kelime olduğuna hükmetmişlerdir. Bunların delili ise 499 no.lu Ab­dullah b. Zeyd hadisidir. İmam Malik'e göre ise, şehadetlerde tercî' ile ve diğer cümleleri de ikişer ikişer okumak suretiyle ezanın bütün cümlelerinin sayısı onyedidir. Bunların da delili Müslim'in Ebu Mahzure'den rivayet etti­ği şu hadis-i şeriftir: "Nebiyyullah (s.a.v.) kendisine şu ezanı öğretmiştir:

 

Allahu Ekber, Allahu Ekber

Eşhedu en la ilahe illallah, Eşhedu en la ilahe illallah

Eşhedu enne Muhammeden Resulullah, Eşhedu enne Muhammeden Resulullah

Eşhedu en la ilahe illallah, Eşhedu en la ilahe illallah

Eşhedu enne Muhammeden Resulullah, Eşhedu enne Muhammeden Resulullah

 

Sonra iki defa: Hayya ale’s-selah. iki defa da Hayya alel felah. İshak, "Allahu Ekber, Allahu Ekber. Ls ilahe illallah" cümlele­rini de ziyade etti.

 

İbn Rüşd Bidayetu'l-Müctehid isimli eserinde şunları yazıyor: "Ulema ezanın nasıl okunacağı konusunda dört kısma ayrılmıştır:

 

1. Malikîler, Bunlara göre ezanın bütün cümleleri ikişer ikişer okunur. Ancak şehadet kelimeleri önce ikişer ikişer çok kısık bir sesle okunur. Sonra da yüksek sesle tekrar edilir. 499 Nolu hadiste beyan edildiği gibi buna terci' denir. Buna göre şahadet kelimelerinin okunuşunun toplam sayısı sekiz eder. Medinelilerin tatbikatı da böyledir.

 

2. Mekkeliler ve onlara tabi olan Şafiîlerin görüşü. Bunlara göre ezanın başındaki tekbirler dörder kere ‘Eşhedu en la ilahe illallah – Eşhedu enne Muhammeden Resulullah’ kelimeleri önce kısık bir sesle toplam dört kere, sonra da tekrar dört kere yüksek sesle okunur. Toplamı sekiz eder.Geriye kalan cümlelerise, ikişer kere okunur.

 

3. Kufelilerin ezanı ki, Ebu Hanîfe de bunlara tabidir, sadece tekbirleri dört kere okuyup diğerlerim ikişer ikişer okurlar.

 

4. Basralılarm ezanıdır. Bunlara göre ilk tekbirler dört kere, okunur, sonra şehadet kelimeleri, "hayye ala"lerle birleştirilerek üçer kere sondaki tekbir iki tevhîd de bir kere okunmak suretiyle ezanın tüm cümlelerinin sa­yısı ondokuza ulaşır. Hasan el-Basrî ve İbn Sirin bu görüştedirler.

 

Bu görüşlerin hepsinin dayandıkları deliller ve örnek aldıkları uygula­malar vardır. Şöylece birinci tekbirin iki kere okunması sıhhatli yollarla Ebu Mahzure ile Abdullah b. Zeyd el-Ensarî'den rivayet olunmuştur. Dört kere okunması da yine Ebu Mahzure ile Abdullah b. Zeyd'den başka yollarla ri­vayet olunmuştur. İmam Şafiî "Bu, Mekke'de öteden beri cari olan ezan şekli olmakla beraber kabulü gereken bir takım ziyadelerdir" demiştir.

 

İmam Malik'ten sonrakilerin kabul ettikleri tercî'e gelince, o da Ebu Kudame yoluyla rivayet olunmuştur. Ancak Ebu Kudame Ebu Ömer'e göre, hadis ulemasınca zayıf sayılmaktadır.

 

Kufe uleması ise, Ebu Leyla'nın hadisine dayanmaktadırlar. Bu hadiste "Abdullah b. Zeyd, rüyada üstünde yeşil renkli iki kürk bulunan bir adam'ın bir duvarın saçağı üzerinde durup kelimeleri ikişer defa tekrarlamak suretiyle bir kere ezan okuduğunu bir kere de ikamet ettiğini görmüştür"denilmektedir.

 

Buharî'nin bu mevzuda kaydettiği yalnız Enes hadisidir. Bu hadiste "Bilal'e ezan lafızlarını ikişer ikişer, ikamet lafızlarını da birer birer söylemesi emrolundu. Ancak "kad kaametissalah"' lafzını iki defa söylemekle emrolundu."[İbn Ruşd, Bidayetü'l-Müctehid  (trc. A. Meylanî, IV, 153 - 154).]

 

İkamet kelimelerinin onyedi olmasına gelince, bu mevzuda da mezheb imamlarının dayandıkları deliller ve çıkardıkları hükümler ayrı ayrıdır. Şöyle ki İmam Malik ve Şafii hazretlerine göre ikamette ezanın başında ve sonun­da bulunan, tekbirler ikişer kere, diğer cümleleri de birer kere okunur. An­cak Şafiî Hazretleri ‘Kad kametu’s-selat’ cümlesinin de iki kere okunacağını söyleyerek İmam Malik'ten ayrılmıştır. Ancak eskiden o da İmam Malik'in görüşündeydi.

 

Hanefîlere göre ise, ezanın başında bulunan tekbirler dört kere, bunun dışındaki cümleler ise, ezanın sonundaki kelime-i tevhid hariç hepsi iki kere okunur. Tevhid ise bir kere okunur. Toplamı onbeş cümledir. İkamette ay­rıca iki kere ‘Kad kametu’s-salat’ denilir.

 

Ahmed b. Hanbel (r.a.) ise, ezan ve ikametteki rivayetlerin farklı oluş­larına bakarak bunların hepsiyle amel etmenin caiz olduğunu ifade etmiş, aralarında bir tercih yapmamıştır. İmam Malik Hazretlerinin delili Medine-lilerin uygulaması ile ileride zikredilecek 509 nolu hadistir. Bu durumda ikamet cümlelerinin sayısı ondur.

 

İmam Şafiî Hazretlerinin delili ise, 499 nolu Abdullah b. Zeyd hadisi ve Buharî'nin Hazret-i Enes'ten rivayet ettiği Tecrid'deki 559 noIu hadis-i şeriftir. Aynı zamanda Ömer b. el-Hattab, Abdullah b. Ömer, Enes, Hasan el-Basrî, Zührî, Mekhul, Evzaî, Ahntıed, İshak ve İbn Münzir de bu görüşte­dirler.

 

Hanefî ulemasının ve Kufelilerin delili ise, üzerinde durduğumuz 502 no'Iu hadistir.